De informatie die in steden beschikbaar is over economisch, sociaal, politiek, ruimtelijk, ecologisch en creatief potentieel wordt nu niet systematisch geanalyseerd, terwijl dat veel kan opleveren.
In Nederland zien we een toenemende erkenning van de rol van de steden in de ordening van onze samenleving. De aanstaande grote decentralisaties voor de zorg, de jeugdzorg en de activiteiten op het gebied van maatschappelijke participatie van werklozen zijn tekenend voor het lokale belang. In de nabije toekomst leeft het overgrote deel van de wereldbevolking in steden. Met de groei van de welvaart in de globaliserende economie neemt in de steden de schaarste aan primaire middelen zoals voedsel, energie en water toe. Het wereldtoneel van deze economische ontwikkeling lijkt van een andere orde dan onze stedelijke opgaven, maar is dat wel zo?
Op 4 november 2013 publiceerde de WRR haar advies ‘Naar een lerende economie’. Hoe realiseren we ook in de toekomst in ons land voldoende toegevoegde waarde? We worden ingehaald door landen die zich veel sneller ontwikkelen en die moderne technologie snel kunnen implementeren. De investeringen in onderwijs en R&D liggen in die landen aanzienlijk hoger en kennisontwikkeling gaat er rapper dan in Europa. Het door de WRR gewenste antwoord op deze bedreiging is het verschuiven van de regie op de economische strategieën naar lagere overheidsniveaus. Op regioniveau is het mogelijk samenhang aan te brengen tussen partijen en in kennisnetwerken samen te werken aan concrete brede, integrale en structurele innovatieagenda’s, gericht op het aangaan van de maatschappelijke uitdagingen. De Raad pleit voor ‘politics with markets’.
Die oproep sluit goed aan bij de visie achter het convenant ‘smarter cities’ dat in het voorjaar van 2013 is gesloten tussen de G4, de G32 en het ministerie van EZ. Aansluitend aan de Europese Digitale Agenda is er een digitale stedenagenda opgesteld. Bottom-up implementeren van oplossingen met inzet van ICT bij maatschappelijke opgaven versnelt de marktontwikkeling. Deze agenda kent een zevental thema’s: lerende stad, zorgende stad, groene stad, onze stad, bedrijvige stad, regelluwe stad en veilige stad. Op al deze thema’s doen inwoners en professionals ervaring op met het gebruik van ICT. Er komen netwerken van steden, bedrijven en kennisinstellingen tot stand, gericht op kennisuitwisseling over het gebruik van innovatieve diensten. Ik ben een voorstander van deze implementatieaanpak, maar gaat dit wel hard genoeg?
Het Europese samenwerkingsverband van slimme steden lanceerde op zijn congres in mei van dit jaar het Smart City Wheel; een internationale systematiek om steden te beoordelen op hun positie en innovatiepotentie op verschillende maatschappelijke terreinen. Dat ze in Eindhoven slim zijn is opmerkelijk, maar hoe nemen we de steden eigenlijk de maat? De analyse van de WRR verdient naar mijn mening opvolging door in ons land een benchmark voor slimme steden te gaan gebruiken. De informatie die in steden beschikbaar is over economisch, sociaal, politiek, ruimtelijk, ecologisch en creatief potentieel wordt nu niet systematisch geanalyseerd, terwijl dat veel kan opleveren. De governance van steden vraagt om een betere informatiebasis dan de systematiek van op begrotingsbasis gestuurde overheden. Het wordt tijd voor een beter dashboard; een slimme stad neemt zichzelf de maat!
Marijke van Hees is wethouder in Enschede en voorzitter van Stedenlink