Kan het combineren van informatie een dramatische wending in het leven van een kind of gezin voorkomen?
Eric de Kruik, VNG/KING
Het uit huis plaatsen van een kind is vrijwel altijd een heftige gebeurtenis. De reden waarom dat gebeurt is altijd verschillend. Verwaarlozing, geweld en misbruik, financiële malaise, drugsgebruik van ouders...Vaak zijn er meerdere oorzaken die ertoe leiden om deze zware ingreep te doen.
Voordat een uithuisplaatsing plaatsvindt is er al veel over een gezin bekend. Kan het combineren van informatie over bijvoorbeeld een financiële situatie, het gebruik van de zorgverzekering en de informatie die vanuit school voorhanden is, een dramatische wending voorkomen? Tegenwoordig is zoveel data beschikbaar, dat we soms niet meer weten wat we met al die informatie kunnen doen. Hoe belangrijk is het om gegevens aan elkaar te koppelen om meer duidelijkheid te krijgen? Hoe vaak komt het bijvoorbeeld voor dat een kind uit huis geplaatst wordt, omdat het gehele gezin (vanwege een slechte financiële situatie) uit huis gezet wordt? Neem onderstaand voorbeeld.
De escalatie
Joey (11) zat op een school voor speciaal basisonderwijs. Joey heeft ernstig ADHD plus problemen die liggen in het autistisch spectrum. Met de aanloop naar de invoering van passend onderwijs is Joey opnieuw getest. Daaruit kwam naar voren dat hij, met speciale begeleiding, op een normale school voor basisonderwijs terecht kon. Het blijkt echter dat geen enkele basisschool zich in staat acht Joey als leerling aan te nemen. Daarom zit Joey al sinds 1 augustus 2014 thuis. De hele dag zit hij thuis te gamen en, buiten medeweten van zijn ouders, gokt hij met behulp van het internet.
Henk, de vader van Joey, loopt in de bijstand. Hij raakte zijn baan kwijt en is inmiddels door zijn WW uitkeringsperiode heen. Moeder Anita is huismoeder.
De financiële situatie van het gezin is slecht. De huur wordt niet of nauwelijks betaald. Gas, water, licht en gemeentelijke belastingen worden niet betaald. En de deurwaarder weet het gezin goed te vinden: het regent aanmaningen en deurwaardersexploten. De auto, die voor de deur staat, wil vader Henk niet kwijt. Hij rijdt er niet meer in, want hij kan de benzine niet betalen, en hij betaalt geen wegenbelasting.
Op een zwarte dag vroeg in de ochtend staat de belastingdeurwaarder op de stoep. Hij legt (bodem)beslag op de inboedel van de huurwoning van het gezin vanwege het niet betalen van de aanslag motorrijtuigenbelasting en de navorderingsaanslagen. Ook wordt beslag gelegd op de auto, die gelijk wordt meegenomen en in gerechtelijke bewaring wordt genomen. De eerste factuur van de kosten daarvan wordt ter plaatse door de deurwaarder aan vader Henk uitgereikt.
Een andere deurwaarder komt die dag exploot doen van een verstekvonnis van de kantonrechter. Het gezin moet binnen veertien dagen de woning verlaten.
De Wijk
De familie slaat op tilt. Moeder gaat gillen en vader slaat wat stoelen kapot. De wijkagent komt poolshoogte nemen en schakelt direct het Wijkteam in. Het Wijkteam vindt de problemen te groot en de jeugdzorgspecialist van het team besluit om de ouders Onder Toezicht (OTS) te plaatsen. De Raad voor de Kinderbescherming wordt ingeschakeld voor een spoedinterventie.
De sociaal cultureel medewerkster van het wijkteam en de consulent van Veilig Thuis adviseren om Joey in pleegzorg te plaatsen. De jeugdzorgexpert van het Wijkteam ondersteunt dit. De huisarts van het gezin, die al eerder bij verschillende instanties aan de bel heeft getrokken over het gezin, neemt zijn verantwoordelijkheid. Hij schrijft voor Joey Wmo pleegzorg voor, in het kader van de Jeugdwet.
Het verzoek gaat naar de behandelend kinderrechter met de vraag om een spoedbeslissing (tijdelijke) ontheffing uit het ouderlijk gezag, waarbij tevens pleegzorg voor Joey wordt aangewezen. En zo besluit de kinderrechter.
Het gezin werd dakloos en daardoor kwam Joey in een pleeggezin. Hoe vaak komt een dergelijke situatie voor? En is het te voorkomen? Als VNG/KING werken ze samen met gemeenten en instellingen om met gebruik van (big) data analysetechnieken een antwoord te geven op deze en andere maatschappelijke vraagstukken. Gegevens die niet eerder met elkaar gekoppeld werden, kunnen daarbij wellicht vroegtijdig problemen signaleren of antwoorden op (niet gestelde) vragen geven.