Het nieuwe buzzwoord in digiland is blockchain. Na de financiële sector, onderzoeken nu ook overheden de mogelijkheden. Bijvoorbeeld bij autorisatie door ketenpartners rondom een zorgtraject, of bij uitgifte van paspoorten.
Zoals met veel technologische innovatie is het best lastig uitleggen wat blockchain is. "Maar gelukkig hoef je niet precies te weten hoe iets werkt om er het nut van in te zien", aldus Marloes Pomp. Zij begeleidt een vijftiental blockchainpilots bij de Rijksoverheid en vanaf oktober ook de nieuwe pilot bij gemeenten. "De meeste mensen kunnen ook niet uitleggen hoe het internet werkt, maar we kunnen er allemaal wel mee werken. Toepassingen als een zoekmachine of routeplanner gebruiken we dagelijks. Maar dat is nu net het probleem met blockchain: er zijn nog maar weinig toepassingen. De enige die de meeste mensen wel kennen is de bitcoin: virtueel geld dat je naar elkaar kunt overmaken, zonder tussenkomst van de bank. De technologie die daar achter schuilt noemen we blockchain."
Online grootboek
Bij transacties als geld overmaken komt meestal een tussenpersoon kijken - in dit geval de bank - omdat beide partijen dan zeker weten dat de transactie eerlijk verloopt. Blockchain maakt die schakel overbodig doordat de technologie dat onderlinge vertrouwen automatiseert via allerlei algoritmes. De blockchain is eigenlijk een openbaar online grootboek van transacties. Pomp: "Elke deelnemer kan dat bekijken. Er is niet meer één centrale plek waar de transacties worden geregistreerd. Dat gebeurt op een netwerk van computers. Iedereen die meedoet kan alle transacties bekijken en controleren. Transacties kunnen ook niet verwijderd worden, waardoor iedereen elke stap kan (terug)zien. Vals spelen wordt dan een stuk lastiger."
Overheden sluit aan
De financiële wereld investeert momenteel miljoenen in het onderzoeken van de mogelijkheden van blockchain. Als het met betalingsverkeer kan, kunnen ook allerlei andere vormen van transacties via blockchaintechnologie verlopen. Want als we de redenering doortrekken, kun je bepaalde tussenpersonen in de processen (accountants, notarissen, administrateurs) ertussenuit halen. Pomp: "De financiële sector doen dat samen met onderzoeksinstituten als TNO en de TU Delft. Als publieke sector moeten we nu aansluiten. Doe je dat niet, dan moet je straks ook niet raar opkijken als de wereld om je heen is veranderd en jij de aansluiting kwijt bent. Daarom is het fijn dat na de Rijksoverheid er nu ook binnen de gemeenten initiatieven zijn om te onderzoeken hoe we deze technologie kunnen gebruiken voor gemeentelijke processen."
Gedeelde bron
Het is nog pril, maar ideeën zijn er zeker. Pomp: "Neem als voorbeeld de organisatie rond een zorgtraject. Daar zijn vaak meerdere ketenpartijen bij betrokken en in het traject vinden verschillende autorisaties plaats door al die partijen. Nu heeft elke ketenpartij een eigen decentraal systeem. Je kunt je voorstellen dat als er één gedeelde database is rond een individu, dat dat de processen aanzienlijk versnelt. Bovendien verklein je daarmee de kans op fouten doordat er minder overdracht is van systeem naar systeem. Iedereen die betrokken is heeft één en dezelfde gedeelde bron en elke handeling of autorisatie is transparant en niet te manipuleren."
Doe-het-zelf-huwelijk
Pomp ziet ook mogelijkheden in processen als het uitgeven van paspoorten, het innen van belastingen en zelfs bij het trouwen. "Nu heb je de gemeente nodig als betrouwbare tussenpersoon die erop toeziet dat alle benodigde registraties en papieren kloppen. Bij een doe-het-zelf-huwelijk zouden de partners alles digitaal kunnen verzamelen en via blockchain, in plaats van aan de balie, kunnen verifiëren of alles in orde is. Dat leidt uiteraard tot een vermindering van de administratieve lasten en van het aantal tussenpersonen."
Verloren tijd
Nog een populair onderzoeksterrein voor blockchain: logistieke processen. Het vervoer van goederen of de verwerking van gevaarlijke stoffen is een proces waarbij verschillende partijen betrokken zijn. Denk aan toezichthouders in meerdere landen, vervoersbedrijven en afvalverwerkers. Zij houden er allemaal een eigen papieren administratie op na waardoor veel tijd verloren gaat en veel dubbel werk wordt gedaan. Dat leidt weer tot een hogere foutgevoeligheid van het totale proces. Eén centrale administratie op de blockchain kan dit soort processen veel efficiënter maken.
Netwerk bouwen
Of het nu bij de financiële, de logistieke of de publieke sector is, er moet nog veel onderzocht en geleerd worden op het gebied van de blockchaintechnologie en haar toepassingen. Marloes Pomp: "Dat is precies wat we voor ogen hebben met de pilot. We willen binnen de gemeenten en hun ketenpartners een netwerk opbouwen van mensen die de experts gaan worden op dit terrein. Welke kennis is er, wat willen we juist leren? Wat kunnen we opsteken van de pilots van de Rijksoverheid? Welke diensten lenen zich voor blockchain en welke niet? Uiteraard gaan we verschillende pilots ontwikkelen speciaal voor gemeentelijk overheidsdiensten. Dat willen we doen op basis van de wensen van de mensen van de gemeenten zelf."
Nieuwe ogen
Uiteindelijk is het de bedoeling dat er diverse pilots worden uitgewerkt in Proof of Concepts. "Uitgewerkte ideeën op basis waarvan we laten zien of een gemeentelijk proces op basis van blockchaintechnologie voor de betreffende dienst daadwerkelijk winst oplevert in zaken als efficiency, besparing en veiligheid. Ik zie bij het project bij de Rijksoverheid dat het erg leuk is om mee te doen. Je gaat anders denken, hele andere mogelijkheden zien. Je kijkt met nieuwe ogen naar oude processen. Dat biedt de publieke sector enorme kansen om te dienstverlening naar een hoger plan te tillen."
Bron: Gemeente.nu