Met ‘regie op gegevens‘ werkt de overheid aan meer zeggenschap voor burgers bij het gebruik en het delen van de eigen gegevens. Paul Zeef, beleidsadviseur bij het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) vertelt over de achtergronden. “Regie op gegevens levert burgers meer autonomie op, betere dienstverlening en minder gedoe.”
Wat is regie op gegevens eigenlijk?
“De overheid verzamelt en gebruikt voor al haar taken veel persoonlijke gegevens van burgers. Met regie op gegevens willen we burgers op 3 gebieden meer regie bieden. Dat ze kunnen weigeren om overheidsorganisaties gegevens te verstrekken die binnen de overheid al beschikbaar zijn. Dat ze hun basisgegevens kunnen inzien, weten met wie die gegevens zijn gedeeld en de mogelijkheid hebben fouten in gegevens te corrigeren. En – nu ook zeer actueel – dat ze gegevens die de overheid over hen heeft, digitaal kunnen delen met private dienstaanbieders. De burger kan die gegevens dan ook zélf gebruiken, bijvoorbeeld bij de aanvraag van een hypotheek. Zo levert regie op gegevens burgers meer autonomie op, betere dienstverlening en minder gedoe.”
De burger kan de gegevens van de overheid (links) delen met de woningcorporatie (rechts).
Zijn er al praktijkvoorbeelden?
“Bekende voorbeelden zijn de Belastingdienst, die bij de aangifte alvast invult wat ze al weet. En mijnoverheid.nl waar een burger bijna al zijn basisgegevens op één plek kan inzien. Maar er zijn meer initiatieven die al regie mogelijk maken. Bijvoorbeeld het huurpaspoort: aspirant-huurders kunnen daarmee hun overheidsgegevens digitaal ophalen en ze beschikbaar stellen aan de woningcorporatie die een huis in de aanbieding heeft. Of identiteitsapp IRMA waarmee een aantal gemeenten en zorgaanbieders al werkt. Daarmee kan de gebruiker enige regie hebben over wat hij van zijn ‘identiteit’ in verschillende situaties prijsgeeft. Bijvoorbeeld door alleen een ja- of nee-antwoord te geven op de vraag of hij wel of niet 18 jaar of ouder is, in plaats van het verstrekken van zijn geboortedatum.”
Kunnen mensen die minder digitaal vaardig zijn ook meedoen met deze ontwikkeling?
“Gebruikersacceptatie en vertrouwen zijn cruciaal, ook bij deze ontwikkeling. Daarom doen we veel aan gebruikers- en belevingsonderzoek, bijvoorbeeld in praktijkproeven. En we letten vanaf het begin op begrijpelijke taal, gemak en eenvoud. We zijn wel realistisch. Het zal – zeker in het begin – best lastig zijn om groepen te bereiken die veel minder digitaal vaardig zijn.”
Wat zijn de speerpunten voor Regie op Gegevens voor 2020?
“Hét speerpunt is het opstellen van de spelregels en afspraken, als aanvulling op de privacywetgeving – de AVG – en de Algemene wet bestuursrecht. Het gaat erom een kader te ontwikkelen waaraan het delen van gegevens moet voldoen. Wat is nodig om het vertrouwen in oplossingen te organiseren? Wat zou je daarbij in wetgeving kunnen vastleggen? Daar willen we het gesprek over aangaan.”
Hét speerpunt voor 2020 is het opstellen van de spelregels en afspraken; een kader waaraan het delen van gegevens moet voldoen. Daarover willen we op 19 maart op de Nederland Digitaaldag graag in gesprek.
Waar staat Nederland in internationaal opzicht?
“Met het denken over spelregels en kaders zijn we in Nederland vrij ver. Ook hebben we relatief veel initiatieven op dit terrein. In andere landen zijn ze soms verder met specifieke toepassingen, vaak zijn die ontwikkeld om specifieke administratieve lasten voor burgers te verminderen. Kortom: we lopen zeker niet achter, maar er is ook nog te leren van voorbeelden uit het buitenland.”
Hoe blijven professionals op de hoogte van de ontwikkelingen?
“In de beleidsbrief van 11 juli 2019 staat een goed overzicht van de stand van zaken en de actuele thema’s. Verder delen we nieuws en inzichten via deze website.”