De Nederlandse School voor het Openbaar Bestuur (NSOB) verkende in het essay ‘Actuele kwestie, klassieke afweging‘ de governance van het Nederlands digitaliseringsbeleid. Zij keek ook naar opties voor de toekomst. Belangrijke aanbeveling is het om in dit vraagstuk niet te gaan versimpelen.
Chefsache?
Nu zijn 3 ministeries verantwoordelijk voor digitalisering. BZK waar gaat om de grondrechten en digitalisering van de overheid, EZK voor de economische kant en JenV voor het privacy- en veiligheidsperspectief. Kan dat niet beter anders? Bijvoorbeeld met een minister voor Digitale Zaken. Of door digitalisering chefsache te maken; onder de verantwoordelijkheid van de premier of vice-premier. Willen we toch liever de maatschappij meer betrekken door een vorm van netwerksturing. Of houden we het toch zoals het nu is?
Niet versimpelen
De zoektocht naar governance is niet nieuw, het is een klassieke afweging. De keuze voor een vorm van governance hangt samen met de manier waarop je kijkt naar digitalisering, zegt het NSOB. Zie je digitalisering bijvoorbeeld vooral als een maatschappelijke opgave? Of een aspect dat van belang is voor ieder beleidsdomein? Of toch vooral als revolutie? Een belangrijke aanbeveling van het NSOB is om niet te gaan versimpelen: geen enkele vorm van governance is perfect.
Risico’s adresseren
Kiest Nederland bijvoorbeeld voor een minister van digitale zaken, is er een kans dat andere departementen zich minder verantwoordelijk gaan voelen. Bij een Agentschap voor digitalisering mist weer politieke legitimiteit. Bij elke optie zijn er keerzijdes die geadresseerd moeten worden. Bijvoorbeeld de vraag hoe – bij de keuze voor de minister van digitale zaken – de verantwoordelijkheid ook weer bij de departementen komt te liggen.
Waarden expliciteren
Governance moet volgens de NSOB beginnen bij de vraag hoe verschillende waarden of perspectieven op waarden een plek krijgen bij het maken van beleid. Voorbeelden van waarden bij digitalisering zijn veiligheid, economie, grondrechten, open samenleving en kwaliteit openbaar bestuur. Waarden kunnen elkaar aanvullen en zelfs versterken. Maar ze kunnen ook met elkaar in conflict zijn. Dan is het zaak de waarden en het conflict te expliciteren en te zoeken naar een balans.
Dit essay van de NSOB is 31 mei 2021 aangeboden aan de Tweede Kamer, vergezeld door een aanbiedingsbrief van staatssecretaris Mona Keijzer.
ECP en de ministeries van BZK, EZK en JenV organiseerde 31 mei 2021 samen het webinar ‘Richting geven aan digitale transitie‘, waarin dit rapport een belangrijke rol speelt. Kijk het webinar terug.
Bron: Digitale Overheid