Deze week is de Week van de Toegankelijkheid. In Nederland willen we dat openbare voorzieningen toegankelijk zijn voor iedereen. Niet alleen bijvoorbeeld gebouwen en het openbaar vervoer, maar ook overheidswebsites. Daarom is digitale toegankelijkheid belangrijk, én verplicht voor alle overheidsinstanties.
Om te voldoen aan de wettelijke verplichting rond digitale toegankelijkheid moet je als overheidsinstantie zorgen dat je websites en apps voldoen aan de toegankelijkheidseisen (WCAG 2.1). Ook moet je jaarlijks een verklaring afgeven over de vorderingen. Maar wie bepalen eigenlijk de regels hiervoor en wie controleren of ze worden nageleefd?
Controle
Als je claimt dat een website of app geheel of gedeeltelijk voldoet aan de toegankelijkheidseisen, moet je dit onderbouwen met een volledig toegankelijkheidsonderzoek. De resultaten daarvan publiceer je in je verklaring, via een directe link naar het onderzoeksrapport. Logius controleert bij elke nieuwe of aangepaste verklaring of het onderzoeksrapport voldoet aan een aantal controlekenmerken. Klopt er iets niet? Dan verzoekt Logius je om het aan te passen.
Als alles in orde is, krijgt een verklaring de annotatie ‘Onderbouwing toereikend’. Dat betekent nog niet dat een organisatie daadwerkelijk aan de wettelijke verplichting voldoet. Want dát is iets dat alleen door een toezichthouder kan worden bepaald.
Toezicht
De check door Logius is dus géén inhoudelijke controle. Pas als een verklaring door deze eerste check komt kan een toezichthouder de kwaliteit van de verklaring en de onderbouwing inhoudelijk toetsen. Het toezicht op het naleven van de toegankelijkheidseisen is opgenomen in het wetsvoorstel Digitale Overheid, dat de definitieve grondslag gaat leveren voor het Besluit digitale toegankelijkheid overheid. Zodra de Wet Digitale overheid er is, is het de bedoeling dat het interbestuurlijk toezicht wordt belegd bij provincies en rijk.
Wie maken de regels?
Logius controleert dus alleen op vormkenmerken en een toezichthouder bepaalt of je als organisatie daadwerkelijk de wet naleeft. Maar op basis van welke regelgeving vinden deze controles plaats?
Wettelijk kader
De wettelijke afspraken rond digitale toegankelijkheid van overheidswebsites en -apps zijn vastgelegd in het Besluit digitale toegankelijkheid overheid. Dit besluit is een omzetting van de Europese Richtlijn over webtoegankelijkheid bij de overheid die in 2016 is vastgesteld door het Europees Parlement en de Raad.
Toegankelijkheidseisen
Voor de toegankelijkheidseisen verwijst het Besluit naar de Europese inkoopstandaard EN 301 549 van ETSI. Daarin wordt weer verwezen naar de Richtlijnen voor de Toegankelijkheid van Webcontent (WCAG) van het W3C. Deze verwijzing is dynamisch. Als er nieuwe (versies van) standaarden worden ontwikkeld kunnen die opgenomen worden in EN 301 549. Op dit moment moet voldaan worden aan WCAG 2.1 niveau A en AA.
Wil je vaststellen of een website of app voldoet aan deze eisen? Dan moet je een toegankelijkheidsonderzoek (laten) uitvoeren. Het W3C heeft hiervoor een methode ontwikkeld: WCAG-EM. Deze methode helpt je bij een volledige en juiste onderbouwing van een toegankelijkheidsclaim. De meeste inspectiebureaus maken gebruik van deze methode. Je mag ook andere methoden gebruiken, zolang ze openbaar zijn en goed gedocumenteerd. Je kunt een onderzoek ook zelf uitvoeren, maar bedenk wel dat het specialistenwerk is.
Eisen aan de verklaring
Voor de toegankelijkheidsverklaring is van rijkswege een model beschikbaar gesteld. Dit bevat alle eisen die gesteld worden aan een verklaring. Bijvoorbeeld dat je een toegankelijkheidsclaim moet onderbouwen met een gedegen onderzoek. En ook dat je verklaring altijd up-to-date moet zijn. Het model is gebaseerd op een Europees uitvoeringsbesluit en valt onder verantwoordelijkheid van de staatssecretaris. Voor het invullen van een verklaring is een invulassistent beschikbaar. Bij gebruik van deze tool voldoe je over het algemeen aan de gestelde eisen.
En als je niet voldoet?
Er is geen geldelijke boete of straf, maar wel een bestuurlijk risico voor verantwoordelijke bestuurders, als ze geen maatregelen nemen om grip te krijgen op digitale toegankelijkheid of geen deugdelijke verklaring publiceren voor toezichthouders. Ook kan het niet voldoen aan wetgeving leiden tot negatieve pers en reacties van belangengroepen.