Gemeenten lopen vast op de gevolgen van de versnippering van wetgeving in het informatiedomein. Dat belemmert de uitvoering van primaire processen en het op orde krijgen van de informatiehuishouding. Het ‘goed openbaar bestuur’ staat hierdoor onder druk.
Kom daarom op langere termijn tot een brede kaderwet informatie en stel nu een meerjarenplan op om concrete stappen in deze richting te maken. Dat staat in de brief van de VNG aan de minister van BZK en de staatssecretaris Koninkrijkrelaties en Digitalisering ter aanbieding van het VNG rapport 'Analyse naar de samenhang tussen generieke informatiewetten'.
Botsende waarden
Gemeenten hebben te maken met een veelheid aan generieke informatiewetten waaraan ze uitvoering moeten geven. Denk aan de Archiefwet, de Wet open overheid (Woo), de Uitvoeringswet AVG en het wetsvoorstel Wet modernisering elektronisch bestuurlijk verkeer. Deze wetten staan veelal op zich zelf en richten zich op het behalen van één of meerdere doelstellingen en dragen daarbij individueel bij aan het realiseren van overkoepelende publieke waarden, als: transparantie, privacy, duurzame toegankelijkheid, inclusie, informatieveiligheid en dienstverlening. Deze waarden botsen soms als ze gelijktijdig tot uitvoering moeten worden gebracht. De wetgever heeft onvoldoende samenhang aangebracht tussen de informatiewetten, waardoor er spanning bestaat tussen de wetten onderling. De versnippering van wetgeving vertaalt zich in een veelheid aan vereisten die de (integrale) uitvoering complex en bewerkelijk maken. Het wordt daarbij aan gemeenten overgelaten om samenhang in de uitvoering van de wetgeving vorm te geven.
Toezicht versnipperd
Bovendien vindt de verantwoording van deels overlappende wettelijke kaders steeds apart plaats aan verschillende toezichthouders. Dat werkt verdubbeling in de hand en maakt gelijktijdig integraal toezicht lastig.
Kaderwet
Om de uitvoering in staat te stellen de informatiewetten beter te implementeren en uit te voeren, worden twee oplossingsrichtingen geschetst. Het voorstel is op lange termijn te komen tot een kaderwet informatie, over de informatiehuishouding voor gemeenten en andere overheden, vergelijkbaar met de Algemene wet bestuursrecht. Daarin moeten algemene bepalingen en uitgangspunten worden opgenomen die gelden voor de informatiewetten en waarin de verhoudingen tussen de verschillende informatiewetten worden verduidelijkt. Het realiseren en implementeren van een dergelijke kaderwet vraagt om een grote tijdsinvestering.
Meerjarenplan
Om op korte termijn stappen te maken stelt de VNG voor met het Rijk en medeoverheden een meerjarenprogramma met concrete acties op te stellen:
- het borgen van meer samenhang tussen wetgeving binnen het toetsingskader van de Aanwijzingen voor de regelgeving en het Integraal afwegingskader voor beleid en regelgeving (IAK). De Aanwijzingen moeten daartoe worden aangepast;
- het opnemen van meer hardheidsclausules in wetgeving en het doen van invoeringstoetsen;
- het uitvoeren van referentie-implementaties om vroegtijdig wetgeving op samenhang met al geïmplementeerde i-wetten te toetsen en in een vroegtijds stadium te voorkomen dat het conceptwetsvoorstel op delen niet of omslachtig uitvoerbaar is;
- het aanbrengen van een betere ordening van wetten aan de hand van publieke waarden, generieke voorzieningen, concepten en toezicht; te denken valt bijvoorbeeld aan bundeling van de Woo, de Wet hergebruik van overheidsinformatie en de Bekendmakingswet rondom de publieke waarde ‘openbaarheid van overheidsinformatie’.
- het maken van een (visueel) overzicht om gemeenten te helpen bij de i-opgave tot goede prioriteitstelling in het totale portfolio te komen;
- het versterken van de gemeentelijke middelen voor de uitvoering.
Uitvoeringsagenda Digitale grondrechten en ethiek
De VNG zal in het kader van de uitvoeringsagenda Digitale grondrechten en ethiek een aantal aanbevelingen uit het rapport betrekken. Onder meer het maken van een visueel overzicht van de onderlinge verhouding van de informatiewetten en het uit (laten) voeren van vervolgonderzoek om de relatie tot domeinspecifieke wetgeving (o.a. Omgevingswet) en EU-wetgeving in beeld te brengen. Alsmede om kennisuitwisseling tussen professionals te bevorderen en trainingen op te zetten voor professionals.
KVAN en regeringscommissaris
De VNG voegt zich met dit standpunt bij het pleidooi van de vereniging van archivarissen KVAN voor een brede kaderwet. Ook de regeringscommissaris voor de informatiehuishouding Arre Zuurmond heeft voor een kaderwet informatie gepleit.
Meer informatie
- Rapport Analyse naar de samenhang tussen generieke informatiewetten (pdf, 623 kB)
- Brief minister BZK (pdf, 211 kB)
- Brief staatsecretaris Digitalisering (pdf, 137 kB)