De burger mag niet de dupe worden van verdergaande digitalisering bij de overheid. Die waarschuwing geeft de afdeling advisering van de Raad van State (RvS). Het orgaan wijst in het zogeheten 'ongevraagd advies' enkele knelpunten aan bij digitale overheidscommunicatie en geeft adviezen voor verbetering.
‘Burger raakt spoor bijster’
Digitale communicatie en gegevensverwerking verlopen nog niet gecoördineerd, zo schrijft de RvS in een persbericht. Overheidsorganen staan nog onvoldoende stil bij de gevolgen daarvan voor de verhouding tussen de overheid en de burger. ‘Voor burgers is digitaal contact met de overheid niet altijd even gemakkelijk. De overheid bestaat feitelijk uit honderden organisaties die digitalisering niet allemaal op dezelfde manier aanpakken. Daardoor kan de burger het spoor bijster raken. Dat geldt des te meer voor mensen die door omstandigheden minder zelfredzaam zijn. Van hen kan niet altijd worden verwacht dat zij alle digitale kanalen van overheidsorganen in de gaten houden en de weg kunnen vinden in de digitale uitvoering van regels.’ De Afdeling advisering raadt aan om dit voortdurend in het oog te houden.
Geen menselijke tussenkomst meer
Ook is aangeraden om scherp te letten op een goede motivering bij besluiten. De RvS constateert dat computers steeds vaker gebruikt worden om besluiten voor hen te nemen. ‘Deze besluiten komen tot stand door het gebruik van geautomatiseerde beslisregels (algoritmes), die volautomatisch besluiten nemen, zonder menselijke tussenkomst. Burgers kunnen dan niet meer nagaan welke regels de overheid toepast en welke gegevens zij voor een besluit gebruikt.’ Er moet duidelijk zijn welke beslisregels de overheid heeft toegepast en wat de bron is van de ingevoerde gegevens. ‘Bij geautomatiseerde besluitvorming blijft maatwerk belangrijk. Een menselijke blik blijft nodig, om te beoordelen of van de regels moet worden afgeweken.’ De Afdeling advisering wijst ook op nieuwe wetten en regels, vanaf het begin dient er aandacht besteedt te worden aan de gedigitaliseerde uitvoering hiervan. ‘Dat moet precies en gestandaardiseerd, juist als voor een gedigitaliseerde uitvoering wordt gekozen. Verder moet de wetgever zich bewust blijven van de mogelijkheid dat ICT zich sneller ontwikkelt dan wetten en regels kunnen bijbenen.’
Ongevraagd advies
De Afdeling advisering van de Raad van State adviseert in de regel over wetsvoorstellen die regering en parlement aan haar voorleggen. Zij kan echter ook advies geven zonder dat een concreet wetsvoorstel voorligt. Dat heet dan een ongevraagd advies. Dit advies over digitalisering is daar een voorbeeld van.
Bron: BinnenlandsBestuur digitaal