Sms’jes en WhatsApp-berichten op zowel zakelijke als privételefoons van bestuurders en ambtenaren vallen onder de Wet openbaarheid van bestuur (Wob), als deze in het kader van het werk zijn verstuurd. Dat staat in een uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State van vandaag (20 maart 2019) in een zaak tussen een branchevereniging voor zorgaanbieders en het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. De uitspraak heeft als gevolg dat zakelijke sms’jes en WhatsApp-berichten op die telefoons kunnen worden opgevraagd door bijvoorbeeld journalisten.
Zowel zakelijke als privételefoons
Naar het oordeel van de Afdeling bestuursrechtspraak is de Wob duidelijk: onder die wet valt alle vastgelegde overheidsinformatie van zakelijke aard. Het doet er niet toe op welke gegevensdrager de informatie is opgeslagen. Dat betekent dat sms- of WhatsApp-berichten onder de Wob vallen als ze zijn verstuurd of ontvangen in het kader van het werk (‘bestuurlijke aangelegenheid’), ook als deze berichten zijn verstuurd met of ontvangen op een privételefoon. Het gebruik van een privételefoon is vergelijkbaar met de situatie dat een bestuurder of ambtenaar een dossier van zijn werk mee naar huis zou nemen; in zo’n geval kon dat dossier al met de Wob worden opgevraagd. Anders zouden bestuursorganen de wet kunnen ontlopen door berichten bewust niet met een zakelijke telefoon te versturen.
Nu ook alle berichten automatisch openbaar?
Dat betekent overigens zeker niet dat alle sms’jes en WhatsApp-berichten ook daadwerkelijk openbaar moeten worden. Allereerst heeft de Wob alleen betrekking op zakelijke en niet op privéberichten. Daarnaast kan een bestuursorgaan openbaarmaking op grond van de Wob in sommige gevallen weigeren. Die weigeringsgronden blijven onverkort van toepassing, bijvoorbeeld wanneer het openbaar maken van berichten de privacy van betrokken personen of de belangen van de overheid schendt. Openbaarmaking mag verder geweigerd worden als berichten ‘persoonlijke beleidsopvattingen’ bevatten. Bij sms’jes en WhatsApp-berichten zal dat vaker het geval zijn dan bij andere soorten documenten, aldus de Afdeling bestuursrechtspraak.
Geen toegang tot privételefoons van ambtenaren
Bestuursorganen hebben geen toegang tot de privételefoon van de ambtenaar. Als een ambtenaar zijn privételefoon gebruikt voor het ontvangen en verzenden van werkgerelateerde berichten, moet hij deze berichten desgevraagd overdragen aan het bestuursorgaan. Bestuursorganen kunnen hierover regels opstellen, die bijvoorbeeld bepalen dat de ambtenaar dit soort berichten alleen op een werktelefoon zet.
Voor de volledige uitspraak klik hier
Gepubliceerd op 20 maart 2019