Digitalisering kan publieke waarden onder druk kan zetten, daar is de samenleving zich steeds meer van bewust. Ook beleidsmakers en politici erkennen de problemen en spannen zich in om de digitale uitdagingen te lijf te gaan. Maar we zijn er nog lang niet, stelt het Rathenau Instituut in zijn rapport: De stand van digitaal Nederland. Het doet daarom een voorstel voor 3 speerpunten voor een nieuwe digitaliseringsstrategie.
Stappen gezet
Het Kabinet nam met de Nederlandse Digitaliseringsstrategie, het Strategische Actieplan AI en de beleidsbrief AI, mensenrechten en publieke waarden al stappen om de digitale kansen te benutten en risico’s te adresseren. Er zijn inmiddels ook ethische codes voor AI-innovaties en datagebruik. En er is natuurlijk een Tweede Kamercommissie die zich richt op digitalisering.
Volgende stappen
De nadruk ligt daarbij nog teveel op technische beheersing, vindt Rathenau. De overheid moet zich meer richten op de veranderingen van relaties en praktijken die digitale technologie teweegbrengt. Want: óók systemen die veilig, privacyvriendelijk en non- discriminerend zijn, kunnen leiden tot een verstoorde relatie tussen ambtenaar en burger, leerling en leraar en arts en patiënt. We moeten dus in gesprek over hoe technologie de praktijk beïnvloedt, en wat daarbij wel en niet wenselijk is.
Uitdagingen
De uitdagingen van de digitale samenleving zijn zeker nog niet opgelost, concludeert het Rathenau Instituut in haar rapport. De macht en invloed van Big Tech is verder gegroeid. De bestrijding van desinformatie heeft onvoldoende effect. En ook onze digitale netwerken zijn nauwelijks veiliger geworden.
Voorstel speerpunten
Overheid en parlement moeten nu de regie nemen om te zorgen dat digitale innovatie écht bijdraagt aan deze publieke waarden. Rathenau geeft 3 speerpunten voor voor een nieuwe nationale digitaliseringsstrategie:
- Krachtige kaders: stel kaders, eisen en randvoorwaarden vast met bijbehorend sterk toezicht.
- Waardengedreven innoveren: voer (steeds) een inhoudelijk brede en kritische parlementaire discussie over gewenste en ongewenste effecten van digitalisering.
- Zeggenschap voor de praktijk: benut en bevorder de zeggenschap van professionals en burgers.