Gemeentehuis Rheden, momenteel in aanbouw
Als de drijfveren bij datagedreven werken verschillen, hoe kom je dan tot samenwerking? Ron Kassies deed voor zijn bachelorscriptie onderzoek naar het effect van persoonlijke waarden op datagedreven werken binnen de gemeente. Als student aan de Universiteit Twente, in opdracht van de gemeente Rheden. Henk Doeleman heeft Ron daarbij begeleid, vanuit de universiteit en de gemeente, als projectleider datagedreven werken en business intelligence.
Ron Kassies interviewde voor zijn onderzoek leden van het college van burgemeester en wethouders, de gemeenteraad, juristen, maar ook een Chief Information Security Officer (CISO) en 2 CPO’s (Chief Privacy Officers).
Kassies vroeg bijvoorbeeld wat onderbouwing met data kan betekenen, en waarom. En naar belangrijke waarden bij het omgaan met data. Per groep kwamen verschillende zienswijzen naar voren. “Het woord ‘data’ brengt al veel gevoelens teweeg”, zegt Kassies. “Zoals terughoudendheid bij het zelf interpreteren van data.”
Ondanks verschillende drijfveren groepen samenbrengen
Goed, verschillende waarden en motieven zijn er, maar wat doe je daar vervolgens mee? En hoe kun je de verschillende stakeholders binnen de gemeente samenbrengen bij datagedreven werken? Kassies: “Het succes ligt erin dat je mensen meeneemt in het verhaal. En dat je iedereen anders benadert, meeneemt, om hetzelfde doel te verwezenlijken. De benadering is belangrijk. Hoe de verschillende perspectieven denken, en wat ze daarin belangrijk vinden.”
Volgens Doeleman begint die werkwijze bij de onderzoeksvraag bij datagedreven werken. “Als je zo’n vraag krijgt, van wie krijg je die dan? Van wie is de wens? En daar kun je vervolgens rekening mee houden in je aanpak.”
Kassies: “Tijdens de presentatie van mijn onderzoek vroeg een manager bij de gemeente: ‘Ron, wat zou je doen als je hier morgen mee aan de slag moet?’ Ik antwoordde dat ik een stuurgroep zou samenstellen met daarin de verschillende stakeholders. Een stuurgroep waarin je met elkaar basisprincipes ontwikkelt om met data te werken. Maar ook het draaien van pilots met alle stakeholders op verschillende domeinen. En de resultaten vervolgens uitdragen.”
Kom met voorbeelden
Doeleman: “Essentieel is dat je niet alleen maar stappenplannen hebt, en kaders en richtlijnen hoe je met data moet omgaan, maar ook dat je met concrete voorbeelden komt. En houd daarbij rekening met een wisselend krachtenveld. Een gemeenteraad verwacht andere dingen dan een college en ambtenaren. Maar die verschillende krachtenvelden maken wel dat datagedreven werken een succes gaat worden. Benader die groepen individueel op een andere wijze. Zorg dat je daarvoor een andere aanpak op zet, met een ander team en dat je er heel bewust over nadenkt. Hoe krijg je bijvoorbeeld een raad mee?”
Bruikbaarheid van het onderzoek voor de gemeente
Doeleman legt uit wat het onderzoek voor hem heeft bijgedragen: “Dat heeft Ron met zijn onderzoek bij mij getriggerd: hoe kan ik naar de verschillende stakeholders passende interventies doen, zodat ik bij hen acceptie krijg? Ron heeft ons daar handvatten voor gegeven. Niet binnen het gehele gemeentehuis, maar gericht op de verschillende doelgroepen. Dat bewustzijn is denk ik cruciaal.”
Wat was de aanleiding om hiermee aan de slag te gaan?
Aanleiding voor het onderzoek was het opstellen van de programmabegroting van de financiële commissie van de raad. Daar speelde de behoefte om meer datagedreven te werken bij het opstellen van de begroting. Eerder deed Doeleman onderzoek naar welke factoren invloed hebben op het bijstandsbestand. Sommige inzichten waren volstrekt nieuw voor het college. Dat was een stimulans om tot nieuwe inzichten te komen en het beleid bij te stellen.
Doeleman vertelt dat er vaak meningen over een thema bestaan. “Met data kun je feiten inzichtelijk maken: hoezo is er een probleem?” Kassies vult aan: “In m’n interviews sprak ik een manager die ging over de afgifte van identiteitsbewijzen. Hij gaf als voorbeeld dat de gemeente vond: ‘we moeten ook in de avond open, want dat is de trend’. Maar op bepaalde avonden was er niemand. Wanneer wíllen die mensen nou eigenlijk komen? Zulke hele simpele voorbeelden, daarin kan data al heel veel betekenen.”
Mensen meekrijgen met concrete voorbeelden én ambassadeurs
’Droog’ uitleggen waarom datagedreven van waarde kan zijn, dat werkt niet, geeft Doeleman aan. Hoe neem je mensen wel mee, als ze er niet positief tegenover staan? “Geef het concrete voorbeeld, waarbij je gewoon laat zien dat je een andere koers moet varen. En dat kan op allerlei terreinen. Praktische aanpassingen maken in je bestaande beleid, dat is het belang van datagedreven werken. Dan krijg je mensen mee.”
Kassies beschrijft daarbij de waarde van goede ambassadeurs binnen de gemeente. Zij kunnen de successen uitdragen.
De toekomst: data als startpunt van het debat
Zowel Kassies als Doeleman zien de mogelijkheden van datagedreven werken binnen de gemeente. Kassies: “Datagedreven werken kan het gemeentewezen optimaliseren. Er liggen zoveel mogelijkheden, maar het zijn wel die verschillende perspectieven die daarop inspelen. Ze zijn sterk vertegenwoordigd in de werkzaamheden. Ik denk dat data een startpunt voor discussie moet zijn, voor het debat. Niet een sentiment.”
Doeleman: “We hebben nog een hele lange weg te gaan, maar het benutten van data wordt steeds belangrijker. Ik zou het leuk vinden als er een platform komt waar gemeenten kunnen participeren en ervaringen kunnen delen. Waar koplopers kennis en ervaring delen met andere gemeenten. Ook de kleinere gemeenten.”
Lees het hele onderzoek(link naar andere website) (in het Engels) van Ron Kassies naar de invloed van culturele factoren op datagedreven werken.